परमवीर चक्र हा भारताचा सर्वोच्य सैन्य पुरस्कार असून युद्धकाळात गाजवलेल्या अतुलनीय कामगिरी बाबत हा पुरस्कार देण्यात येतो. आतापर्यंत २१ परमवीर चक्र पुरस्कार प्रदान करण्यात आले असून त्यातले १४ पुरस्कार हे मरणोत्तर आहेत. एकवीसपैकी वीस पुरस्कार भारतीय सैन्य तर एक वायुसेनेच्या सदस्यांस प्रदान केले गेले आहेत.
१) मेजर सोमनाथ शर्मा - १९४७
31 जानेवारी 1923 रोजी जम्मू येथे जन्मलेले मेजर सोमनाथ शर्मा 22 फेब्रुवारी 1942 रोजी चौथ्या कुमाऊ रेजिमेंटमध्ये कमिशन्ड ऑफिसर म्हणून भारतीय सैन्यात दाखल झाले. मरणोत्तर परमवीर चक्राने सन्मानित, मेजर सोमनाथ शर्मा यांची लष्करी कारकीर्द दुसऱ्या महायुद्धात सुरू झाली, जेव्हा त्यांना मलायाच्या रणात पाठवण्यात आले. 3 नोव्हेंबर 1947 रोजी मेजर सोमनाथ शर्मा यांच्या तुकडीला काश्मीर खोऱ्यातील बडगाम आघाडीवर जाण्याचे आदेश देण्यात आले. जेव्हा 500 शत्रू सैनिकांनी भारतीय सैन्याला तिन्ही बाजूंनी घेरले आणि हल्ले करण्यास सुरुवात केली तेव्हा मेजर शर्मा यांनी शत्रूचा धैर्याने सामना केला.
मेजरच्या सैन्यातील बरेच सैनिक मरण पावले होते आणि थोडेच सैनिक उरले होते. मेजर सोमनाथ यांच्या डाव्या हातालाही दुखापत झाली, पण त्यांनी हार मानली नाही. ते म्यग्जिन भरून सैनिकांना देत गेले, परंतु दुर्दैवाने ते शत्रूच्या तोफाचे लक्ष्य बनले आणि शहीद झाले. शेवटच्या क्षणीही तो आपल्या सैनिकांना तोंड देण्यासाठी प्रोत्साहन देत राहिला. मेजर सोमनाथ हे परमवीर चक्र प्राप्त करणारे पहिले भारतीय होते.
2. नायक जदुनाथ सिंग- 1948
21 नोव्हेंबर 1916 रोजी उत्तर प्रदेशातील शाहजहांपूर जिल्ह्यातील खजुरी गावात जन्मलेले नायक जदुनाथ सिंह हे 1941 मध्ये भारतीय लष्कराच्या राजपूत रेजिमेंटमध्ये भरती झाले. जानेवारी 1948 मध्ये आतंकवादी च्या आक्रमणादरम्यान त्यांनी नौशेरा भागात आपल्या तुकडीचे नेतृत्व केले.
एकामागून एक, जदुनाथचे सैनिक कमी होत गेले, पण त्यांचा उत्साह वाढला. जेव्हा सर्व सैनिक जखमी झाले तेव्हा जदुनाथने स्टेनगनमधून गोळ्या झाडून शत्रूंचा एकहाती सामना केला. त्याने शत्रूला माघार घ्यायला लावली. प्यारा राजपूतच्या इतर 3 तुकड्या समोर येईपर्यंत जदुनाथ लढत राहिला. पण, अचानक कुठूनतरी गोळी येऊन त्यांच्या डोक्याला लागली आणि ते वीरगती पावले. त्यांच्या शौर्याबद्दल त्यांना मरणोत्तर परमवीर चक्र प्रदान करण्यात आले.
3. सेकंड लेफ्टनंट रामा राघोबा राणे - 1948
धारवाड, कर्नाटकातील हवेली गावात २६ जून १९१८ रोजी जन्मलेल्या रामा राघोबा राणे यांना हयात असतानाच लष्कराचा सर्वोच्च नागरी सन्मान परमवीर चक्राने सन्मानित करण्यात आले. जुलै 1940 मध्ये बॉम्बे इंजिनीअरमध्ये रुजू झाल्यानंतर त्यांना नाईक म्हणून बढती मिळाली आणि 26 इन्फंट्री डिव्हिजनच्या 28 फील्ड कंपनीत रुजू झाले. रामाने आपल्या बुद्धिमत्तेने, शौर्याने, नेतृत्व क्षमतेने सर्वांना प्रभावित केले आणि त्यांना सेकंड लेफ्टनंट बनवून जम्मू आणि काश्मीरमध्ये पोस्ट करण्यात आले.
काश्मीरमधील आदिवासींच्या आक्रमणाच्या वेळी नौशेरा जिंकल्यानंतर भारतीय सैन्याने तयार केलेल्या शत्रूविरोधी धोरणाचा एक भाग म्हणून बारवली रिज, चिंगास आणि राजौरी ताब्यात घेण्यासाठी नौशेरा-राजौरी मार्गावरील भौगोलिक अडथळे आणि शत्रूचे बोगदे साफ करणे आवश्यक होते. . 8 एप्रिल 1948 रोजी रामा राघोबा आणि त्यांच्या सैन्याने वळणदार रस्ते, बोगदे आणि अनेक अडथळे पार करून या आघाडीवर धैर्याने आणि हुशारीने काम केले आणि 10 एप्रिल पर्यंत लढत राहिले. 11 एप्रिल 1948 पर्यंत त्यांनी चिंगांचा मार्ग मोकळा केला आणि या दिवशीही रात्री 11 वाजेपर्यंत पुढच्या वाटेतील सर्व अडथळे दूर केले. भारताच्या विजयासाठी सेकंड लेफ्टनंट रामा राघोबाचे हे योगदान अत्यंत महत्त्वाचे होते. सुदैवाने हा सन्मान त्यांनाच मिळाला.
4. कंपनी हवालदार मेजर पिरू सिंग शेखावत 1948
लष्करी पार्श्वभूमी असलेले कंपनी हवालदार मेजर पिरुसिंह शेखावत यांचा जन्म 20 मे 1918 रोजी राजस्थानच्या झुंझुनू जिल्ह्यातील रामपुरा बेरी गावात झाला. 1936 मध्ये ते ब्रिटिश भारतीय सैन्यात दाखल झाले. त्याचे वडील आणि आजोबाही सैन्यात होते. तो राजपुताना रायफल्सच्या डी कंपनीत दाखल झाला. मेजर पिरुसिंग शेखावत यांना मरणोत्तर परमवीर चक्र प्रदान करण्यात आले.
१९४८ च्या उन्हाळ्यात पाकिस्तानी सैन्य आणि आतंकवादी मिळून जम्मू-काश्मीरवर आक्रमण करून त्यांना किशनगंगा नदीवर मोर्चा सोडण्यास भाग पाडले तेव्हा भारतीय लष्कराने तिथवळ टेकडीवर मोर्चा नेला. शत्रू उंचीवर त्याच्या जागी बसला होता. तेथून शत्रूला हुसकावून लावण्याची जबाबदारी राजपुताना रायफल्सच्या डी कंपनीवर सोपवण्यात आली. या कंपनीचे प्रमुख पिरुसिंह शेखावत होते. भारतीय सैनिकांना एका अरुंद आणि धोकादायक मार्गावरून जावे लागले, जे फक्त 1 मीटर रुंद होते आणि दुसऱ्या बाजूला एक पास होता. हा मार्ग शत्रूच्या बंकरच्या जेडीमध्ये होता, ज्याचा फायदा घेत शत्रूने डी कंपनीवर जोरदार हल्ला केला आणि 51 सैनिक शहीद झाले.
बहादुर पिरुसिंग आपल्या उर्वरित साथीदारांसह राजा रामचंद्र की जयच्या घोषणा देत पुढे निघून गेला. त्याचे संपूर्ण शरीर गोळ्यांनी घायाळ झाले होते, परंतु तो शत्रूवर गोळीबार करत राहिला. ते सतत पुढे जात होते, शत्रूंना खोडून काढत होते, जेव्हा बॉम्बस्फोटाने त्यांचा चेहरा जखमी झाला होता आणि त्यांची दृष्टी कमी झाली होती, परंतु तरीही ते शत्रूचे दोन बंकर नष्ट करण्यात यशस्वी झाले. डोक्यात गोळी लागल्याने त्याने तिसऱ्या बंकरवर बॉम्ब टाकला होता. पिरुसिंगने शत्रूचा नाश केला, पण तो स्वतः माता भारतीच्या मांडीवर कायमचा झोपला. शेखावत यांना मरणोत्तर परमवीर चक्र प्रदान करण्यात आले.
5. लान्स नाईक करम सिंग - 1948
15 सप्टेंबर 1915 रोजी पंजाबच्या संगरूर जिल्ह्यातील भलियन येथे जन्मलेल्या लान्सनायक करम सिंह यांना 1948 मध्ये परमवीर चक्र (जिवंत असताना) प्रदान करण्यात आले.
दुसऱ्या महायुद्धादरम्यान, करम सिंग वयाच्या 26 व्या वर्षी सैन्यात दाखल झाले, जिथे त्यांची शिख रेजिमेंटमध्ये नियुक्ती झाली. दुसऱ्या महायुद्धातील त्यांच्या शौर्याबद्दल, करम सिंग यांना 1944 मध्ये सेना पदक देण्यात आले आणि त्यांना लान्स नायक म्हणून बढती देण्यात आली.
1947 मध्ये भारत-पाकिस्तानच्या युद्धात मेजर सोमनाथ शर्मा यांच्या हौतात्म्यानंतर लान्सनायक करम सिंग यांनी आघाडी चांगलीच सांभाळली आणि विजय तर मिळवलाच, पण आपले सैन्यही अबाधित ठेवले. लान्स नाईक करम सिंह यांना स्वतःच्या हस्ते परमवीर चक्र पुरस्कार मिळाला आणि दीर्घायुष्य जगताना त्यांनी १९९५ मध्ये त्यांच्याच गावात अखेरचा श्वास घेतला.
6. कॅप्टन गुरबचन सिंग सलारिया- 1961 (चीन युद्ध)
कॅप्टन गुरबचन सिंग सलारिया यांचा जन्म 29 नोव्हेंबर 1935 रोजी पंजाब प्रांतातील शकरगड (आता पाकिस्तान) येथील जानवाल गावात झाला. 1946 मध्ये जॉर्ज रॉयल मिलिटरी कॉलेज, बंगळुरूमध्ये प्रवेश घेतल्यानंतर 1947 मध्ये त्याच कॉलेजच्या जालंधर शाखेत त्यांची बदली झाली. यानंतर, 1953 मध्ये, ते राष्ट्रीय संरक्षण अकादमीमध्ये पोहोचले, तेथून ते कॉर्पोरल पदासह सैन्यात दाखल झाले.
3/1 गुरखा रायफल्सचे कॅप्टन गुरबचन यांना एलिझाबेथ व्हिला यांच्याकडे संयुक्त राष्ट्रांचे लष्करी प्रतिनिधी म्हणून नियुक्त करण्यात आले होते. संयुक्त राष्ट्रांच्या लष्करी काँगोच्या बाजूने हस्तक्षेप करण्याचा आणि परदेशी व्यावसायिकांना रोखण्यासाठी आवश्यक असल्यास बळाचा वापर करण्याच्या संयुक्त राष्ट्रांच्या सुरक्षा परिषदेच्या प्रस्तावामुळे निराश झालेल्या परदेशी व्यावसायिकांनी संयुक्त राष्ट्रांच्या सैन्याच्या मार्गात अडथळा आणण्याचा प्रयत्न केला.
विदेशी व्यापाऱ्यांच्या रणनीतीनुसार, 5 डिसेंबर 1961 रोजी, एलिझाबेथ व्हिलाच्या चौकात तैनात असलेल्या शत्रूचे 100 सैनिक कॅप्टन गुरबचन सिंग सलारिया यांनी केवळ 16 सैनिकांसह लढले आणि 40 सैनिकांचा ढीग करण्यात त्यांना यश आले. समोरासमोर झालेल्या या चकमकीत कॅप्टनला एकापाठोपाठ दोन गोळ्या लागल्या आणि तो वीरगती पावला.
7. मेजर धनसिंग थापा- 1962 (जिवंत)
10 एप्रिल 1928 रोजी हिमाचल प्रदेशातील शिमला येथे जन्मलेले धनसिंग थापा 1949 मध्ये कमिशन्ड ऑफिसर म्हणून सैन्यात दाखल झाले. 1962 मध्ये चीनने भारतावर हल्ला करण्याची तयारी केली, तेव्हा भारत त्यासाठी अजिबात तयार नव्हता, तसेच मुत्सद्दींच्या मनाची स्थितीही तशी नव्हती. या परिस्थितीत, मेजर धनसिंग थापा यांच्या नेतृत्वाखाली 8 गोरखा रायफल्सच्या 1ल्या बटालियनच्या डी कंपनीला सिरी जाप येथे एक चौकी बांधण्याचे आदेश देण्यात आले.
चिनी सैन्याशी शौर्याने लढत असताना, धनसिंगच्या तुकडीमध्ये फक्त ३ लोक उरले असताना, चीनने हल्ला सुरूच ठेवला आणि धनसिंग थापा आणि इतर दोन साथीदारांना कैद करून अनेक प्रकारे छळ करून भारतीय सैन्याचे रहस्य जाणून घेण्याचा प्रयत्न केला. पण दीर्घकाळ त्रास सहन करूनही धनसिंग थापा आपल्या देशभक्ती आणि शौर्याशी खरा राहिला. शत्रूपासून मुक्ती मिळवून ते भारतात परतले आणि त्यांना सैन्यात लेफ्टनंट कर्नल पदावर बढती मिळाली. त्यांना जिवंतपणी परमवीर चक्रानेही सन्मानित करण्यात आले होते. लष्करातून मुक्त झाल्यानंतर थापा यांनी लखनऊमध्ये सहारा एअरलाइन्सच्या संचालकपदाची जबाबदारी स्वीकारली.
8. सुभेदार जोगिंदर सिंग
सुभेदार जोगिंदर सिंग साहनन, एक भारतीय सैनिक ज्यांना परमवीर चक्राने सन्मानित करण्यात आले होते, त्यांचा जन्म 26 सप्टेंबर 1921 रोजी मोगा, पंजाब येथे झाला. सुभेदार जोगिंदर 1962 च्या भारत आणि चीनमधील युद्धात सामील होते. या युद्धात चीनशी लढलेल्या चार शूर सैनिकांपैकी जोगिंदर सिंग हे देखील एक होते, ज्यांना परमवीर चक्राने सन्मानित करण्यात आले होते.
20 ऑक्टोबर 1962 रोजी, जेव्हा चिनी सैन्य तवांगच्या दिशेने जात होते, तेव्हा त्यांच्या एका विभागाच्या सैन्यासमोर फक्त एक भारतीय शीख कंपनी होती, ज्याचे नेतृत्व सुभेदार जोगिंदर सिंग करत होते. भारताच्या तुलनेत चिनी सैन्यात सैनिकांची संख्या जास्त होती, पण तरीही सुभेदार सिंग आणि त्यांचे साथीदार या चकमकीत हिंमत न गमावता पूर्ण उत्साहाने लढले आणि पुढे जाणाऱ्या चिनी सैन्याला आव्हान देत राहिले. अखेर सुभेदार व त्याचे उरलेले सैनिक शत्रूच्या ताब्यात आले.
ती आघाडी भारताला जिंकू शकली नसली तरी सुभेदार जोगिंदर सिंग यांनी त्यावेळी दाखवलेले शौर्य सलाम करण्यासारखे होते. शत्रूच्या ताब्यात आल्यानंतर त्याच्याबद्दल काहीच कळले नाही. चिनी सैन्याने त्याचा मृतदेह भारताकडे सोपवला नाही किंवा त्याची कोणतीही बातमी दिली नाही. पण त्यांचे शौर्य आणि हौतात्म्य भारतीय इतिहासाच्या पानात अजरामर झाले.
9. मेजर शैतान सिंग भाटी- 1962
मेजर शैतान सिंग भाटी यांचा जन्म 1 डिसेंबर 1924 रोजी जोधपूर (राजस्थान) येथे झाला. त्यांचे वडील हेमसिंग भाटी हे देखील सैन्यात लेफ्टनंट कर्नल होते. मेजर शैतान सिंग यांनी १९६२ च्या भारत-चीन युद्धात महत्त्वाची भूमिका बजावली होती. 13 कुमाऊं सी कंपनीचे मेजर शैतान सिंग यांनी रेझांग ला आघाडीवर चिनी सैन्याचा शौर्याने मुकाबला केला आणि 18 नोव्हेंबर 1962 रोजी हौतात्म्य पत्करण्याआधीच ते चुशूर सेक्टरमध्ये 17,000 फूट उंचीवर चिनी सैन्याचे जड बख्तरबंद होते.
सिंह यांना शत्रूने वेढलेल्या स्थितीत, तरीही त्यांनी धैर्याने लढा दिला, आपले सैन्य संघटित केले आणि त्यांना तळांवर तैनात केले आणि त्यांना प्रोत्साहन दिले, परंतु जेव्हा शत्रूची एक गोळी त्याच्या हाताला लागली आणि त्याचा पायही जखमी झाला, तेव्हा त्याने आदेश दिला. सैनिकांनी स्वतःला तिथे सोडून शत्रूचा सामना करावा. शत्रूशी लढताना एकामागून एक मेजरचे जवान शहीद झाले. त्या बर्फाच्छादित भागात ३ महिन्यांनंतर मेजर सिंग यांचा मृतदेह युद्धभूमीवर सापडला. शैतान सिंग यांना मरणोत्तर परमवीर चक्र प्रदान करण्यात आले.
10. कंपनी क्वार्टर मास्टर हवालदार अब्दुल हमीद - 1965
1 जुलै 1933 रोजी उत्तर प्रदेशातील गाझीपूर येथील धरमपूर गावात जन्मलेले वीर अब्दुल हमीद हे कुस्ती, लाठी आणि गोफण नेमबाजीत निपुण होते. 1954 मध्ये वयाच्या 21 व्या वर्षी ते सैन्यात दाखल झाले आणि 27 डिसेंबर 1954 रोजी ग्रेनेडियर्स इन्फंट्री रेजिमेंटमध्ये सामील झाले. जम्मू-काश्मीरमध्ये तैनात असलेल्या अब्दुल हमीदने पाकिस्तानी दहशतवादी डाकू इनायत अलीला पकडल्यानंतर त्याला लान्स नायक म्हणून बढती देण्यात आली.
10 सप्टेंबर 1965 रोजी भारतावर पाकिस्तानने हल्ला केला तेव्हा अब्दुल हमीदने आपल्या जिवाची पर्वा न करता, अमृतसरला वेढा घालण्याच्या तयारीत असलेल्या पाकिस्तानी सैन्याची खिल्ली उडवत आपल्या तोफखान्याच्या जीपने शत्रूचे 3 टँक नष्ट केले. हे पाहून थक्क झालेल्या पाक अधिकाऱ्यांनी त्याला घेरले आणि त्याच्यावर हल्ला केला आणि शत्रूच्या गोळीबारात तो शहीद झाला. भारत-पाकिस्तान युद्धातील त्यांच्या असाधारण योगदानाबद्दल त्यांना महावीर चक्र आणि परमवीर चक्राने सन्मानित करण्यात आले. भारतीय टपाल विभागाने त्यांच्यावर एक टपाल तिकीटही जारी केले होते.
11. लेफ्टनंट कर्नल अर्देशीर बुर्जोरजी तारापोर - 1965
18 ऑगस्ट 1923 रोजी मुंबई, महाराष्ट्र येथे जन्मलेले अर्देशीर बुर्जोरजी तारापोर हे आदी या नावाने प्रसिद्ध होते. त्यांचे पूर्वज छत्रपती शिवाजी महाराज सैन्यात सर्वोच्च पदावर होते, त्यांना 100 गावे इनाम म्हणून देण्यात आली होती, त्यापैकी मुख्य गाव तारापोर होते. या कारणास्तव त्यांना तारापोर म्हणतात. पूना येथे मॅट्रिक पूर्ण केल्यानंतरच ते सैन्यात दाखल झाले आणि 1 जानेवारी 1942 रोजी 7व्या हैदराबाद इन्फंट्रीमध्ये कमिशन्ड ऑफिसर म्हणून नियुक्त झाले. नंतर त्यांची आर्मर्ड रेजिमेंटमध्ये नियुक्ती झाली.
1965 च्या युद्धात जेव्हा तारापोर फिलौरा वर हल्ला करून चाविंडा जिंकण्यासाठी तुकडीने पुढे जात होते, तेव्हा शत्रूने प्रत्युत्तरादाखल गोळीबार केला, ज्याला तारापोरने फिल्लौरावर हल्ला करण्यासाठी पायदळाच्या तुकडीसह शौर्याने लढा दिला. यात तारापोर हेही जखमी झाले, मात्र ते समोर उभे राहिले.
16 सप्टेंबर 1965 रोजी जस्सोरन पकडले गेले आणि 17 घोड्यांसह तारापोर चाविंडावर हल्ला करण्यासाठी तैनात होते. या भीषण लढाईत 43 वाहनांसह अतिरिक्त तुकडी मागवण्यात आली होती, परंतु ती न आल्याने हल्ला मागे घेण्यात आला. तारापोरच्या तुकडीने आपले 9 रणगाडे गमावले, शत्रूचे 60 रणगाडे नष्ट केले, परंतु या युद्धात तारापोर स्वतः शत्रूचे लक्ष्य बनले आणि हौतात्म्य पत्करले. त्यांच्या पराक्रमासाठी त्यांना परमवीर चक्राने सन्मानित करण्यात आले.
12. लान्स नायक अल्बर्ट एक्का - 1971
लान्स नाईक अल्बर्ट एक्का: लान्स नाईक अल्बर्ट एक्का, ज्यांना मरणोत्तर परमवीर चक्र प्रदान करण्यात आले, त्यांनी 1971 च्या भारत-पाकिस्तान युद्धात शत्रूंचे दात पाडून अभूतपूर्व शौर्य दाखवले. 3 डिसेंबर 1971 रोजी एक्का यांनी शत्रूंशी लढताना आपल्या देशाचे बलिदान दिले. या युद्धात पाकिस्तानचा दारुण पराभव झाला. या युद्धानंतर बांगलादेशचा उदय झाला. एक्का यांचा जन्म 27 डिसेंबर 1942 रोजी झारखंड (तत्कालीन बिहार) मधील गुमला जिल्ह्यातील डुमरी ब्लॉकमधील जरी गावात झाला. अल्बर्टची इच्छा सैन्यात भरती होण्याची होती, जी डिसेंबर 1962 मध्ये पूर्ण झाली. बिहार रेजिमेंटमधून त्यांनी सैन्यात कामाला सुरुवात केली. तो एक चांगला हॉकीपटूही होता. प्रशिक्षणादरम्यानच शिस्तप्रिय एक्काला लान्स नायक बनवण्यात आले.
27 डिसेंबर 1942 रोजी झारखंडमधील गुमला जिल्ह्यातील जरी गावात जन्मलेले अल्बर्ट एक्का यांना सुरुवातीपासूनच सैन्यात भरती होण्याची इच्छा होती. डिसेंबर 1962 मध्ये ते सैन्यात दाखल झाले आणि बिहार रेजिमेंटमध्ये त्यांनी काम सुरू केले. 14 व्या गार्डच्या स्थापनेच्या वेळी अल्बर्टची नंतर बदली करण्यात आली आणि प्रशिक्षणादरम्यान त्याची क्षमता आणि शिस्त लक्षात घेऊन त्याला लान्स नायक बनवण्यात आले.
13. फ्लाइंग ऑफिसर निर्मलजीत सिंग सेखों - 1971
फ्लाइंग ऑफिसर निर्मलजीत सिंह सेखॉन यांचा जन्म १७ जुलै १९४३ रोजी पंजाबमधील लुधियाना येथील रुरका गावात झाला. लग्नानंतर काही महिन्यांनी निर्मलजीत सिंग यांनी स्वतःला देशासाठी समर्पित केले. 14 डिसेंबर 1971 रोजी, श्रीनगर एअरफील्डवर 6 पाकिस्तानी सेबर जेटने हल्ला केला, तेव्हा अधिकारी निर्मलजीत सिंग हे 18 नेट स्क्वाड्रनसह सुरक्षा दलाचे नेतृत्व करत होते.
शत्रूच्या F-86 सेबर जेटचा धैर्याने सामना करत त्यांनी दोन सेबर जेट नष्ट केली. तो सतत शत्रूच्या मागे लागला आणि षटकार खेचत राहिला. दुसऱ्या सेबर जेटच्या स्फोटानंतर सेखोनने त्यांचे सहकारी फ्लाइट लेफ्टनंट घुमान सिंग यांना संदेश पाठवला की, कदाचित माझे विमानही लक्ष्यावर आदळले असेल, आता तुम्ही मोर्चा काढा…. हा संदेश दिल्यानंतर ते शहीद झाले.
14. सेकंड लेफ्टनंट अरुण खेत्रपाल - 1971
14 ऑक्टोबर 1950 रोजी पूना येथे जन्मलेल्या अरुण खेत्रपाल यांना 1971 च्या भारत-पाकिस्तान युद्धातील शौर्याबद्दल मरणोत्तर परमवीर चक्र प्रदान करण्यात आले. अरुणची एनडीएमध्ये स्क्वाड्रन कॅडेट म्हणून निवड झाली, त्यानंतर त्याला इंडियन मिलिटरी अकादमी, डेहराडून येथे वरिष्ठ अंडर ऑफिसर बनवण्यात आले. १३ जून १९७१ हा दिवस होता तो पूना हॉर्समध्ये सेकंड लेफ्टनंट म्हणून रुजू झाला.
डिसेंबर 1971 मध्ये झालेल्या भारत-पाक युद्धात, अरुण खेत्रपाल 16 डिसेंबर रोजी एका स्क्वॉड्रनचे नेतृत्व करत होते. मग इतर तुकडीचा निरोप मिळताच तो आपली तुकडी मदतीसाठी घेऊन शकरगडच्या जरपाळकडे निघाला. या दरम्यान शत्रूचे रणगाडे उद्ध्वस्त करत असताना त्यांचा रणगाडा स्वतः शत्रूच्या निशाण्याखाली आला, मात्र परिस्थितीची गरज लक्षात घेऊन त्यांनी आग लागूनही रणगाड्यापासून दूर न जाता शत्रूला पुढे जाण्यापासून रोखले. दरम्यान, झटक्याने त्यांची टाकी निरुपयोगी झाली आणि अरुण खेतरपाल शहीद झाले. अरुण खेत्रपाल हे सर्वात तरुण परमवीर चक्र प्राप्तकर्ते होते. त्याच्या शौर्याची शत्रूंनाही खात्री पटली.
15. मेजर होशियार सिंग- 1971 (जिवंत)
मेजर होशियार सिंग हे त्यांच्या हयातीत परमवीर चक्राने सन्मानित झालेल्या शूर सैनिकांपैकी एक होते. 5 मे 1937 रोजी हरियाणातील सोनीपत येथे जन्मलेल्या मेजर होशियार सिंग यांनी 1971 च्या भारत-पाकिस्तान युद्धात शौर्य दाखवले. तो एक हुशार व्हॉलीबॉल खेळाडू आणि त्याच्या राष्ट्रीय स्तरावरील संघाचा कर्णधार होता. जाट रेजिमेंटल सेंटरच्या एका उच्चपदस्थ अधिकाऱ्याने या संघाचा सामना पाहिला तेव्हा तो होशियार सिंगने प्रभावित झाला. यानंतर, 1957 मध्ये, होशियार सिंग सैन्याच्या जाट रेजिमेंटमध्ये दाखल झाले आणि 3 ग्रेनेडियर्समध्ये कमिशन घेतल्यानंतर ते अधिकारी झाले.
1965 मध्ये पाकिस्तानविरुद्धचा विजय सुकर करण्यात होशियार सिंग यांनी दिलेल्या महत्त्वाच्या माहितीचे विशेष योगदान होते. 1971 मध्ये भारत-पाक युद्धाच्या शेवटच्या दोन तासांपर्यंत, जेव्हा युद्धविराम घोषित झाला आणि दोन्ही सैन्य एकमेकांच्या सैनिकांना संपविण्याचा सर्वतोपरी प्रयत्न करत होते, तेव्हा होशियार सिंग जखमी अवस्थेतच राहिले आणि शत्रू एकापाठोपाठ सैनिकांना हटवत राहिले. इतर. तो आपल्या साथीदारांना प्रोत्साहन देत राहिला. मेजर होशियार सिंग यांच्या बटालियनने विजय नोंदवला होता. यासाठी मेजर सिंह यांना परमवीर चक्र प्रदान करण्यात आले.
16. नायक सुभेदार बाना सिंग 1987
6 जानेवारी 1949 रोजी जम्मू-काश्मीरमधील कडयाल गावात जन्मलेल्या नायब सुभेदार बाना सिंह यांनी 1969 मध्ये लष्करात दाखल होऊन आपल्या लष्करी जीवनाला सुरुवात केली. सियाचीन आघाडीवर लढताना त्यांनी दाखवलेल्या शौर्याबद्दल त्यांना परमवीर चक्राने सन्मानित करण्यात आले. बाणा सिंग यांनी सियाचीन जिंकलेल्या पोस्टचे नंतर बाना पोस्ट असे नामकरण करण्यात आले.
बाणासिंग यांनी सियाचीन ग्लेशियरवर भारतीय सीमेवर पाकिस्तानने बांधलेली कैद चौकी जिंकण्यासाठी अदम्य साहस दाखवले आणि सैनिकांसोबत बर्फाची सपाट भिंत पार करण्यात यश मिळवले, जी पार करणे आतापर्यंत सैनिकांसाठी कठीण काम होते. बाना सिंग यांनी ते केवळ ओलांडले नाही तर ते ओलांडले आणि पोस्टवर तैनात असलेल्या पाकिस्तानी सैनिकांवर ग्रेनेड आणि बॅनेटने हल्ला करून त्यांना ठार केले. या पोस्टवर तैनात असलेल्या पाकिस्तानच्या स्पेशल सर्व्हिस ग्रुपचे कमांडो मारले गेले आणि बाकीचे फरार झाले. अशाप्रकारे बाणासिंगच्या शौर्याने सियाचीनवरील चौकी शत्रूने जिंकली.
17. मेजर रामास्वामी परमेश्वरन 1987
13 सप्टेंबर 1946 रोजी जन्मलेले मेजर रामास्वामी परमेश्वरन 1972 मध्ये भारतीय सैन्यात महार रेजिमेंटमध्ये दाखल झाले. श्रीलंका आणि भारत यांच्यातील करारानुसार भारतीय शांतता दलात तो श्रीलंकेत गेला होता. 25 नोव्हेंबर 1987 ची गोष्ट आहे, जेव्हा एका गावात दारूगोळा असल्याची माहिती मिळताच त्यांनी आपल्या बटालियनसह घेराव घातला, परंतु रात्री केलेल्या या शोध मोहिमेत तेथे काहीही सापडले नाही.
परतीच्या वेळी, मंदिराच्या वेषात, शत्रूंनी लष्कराच्या तुकडीवर गोळीबार सुरू केला आणि ते तामिळ वाघांच्या समोर आले. त्यानंतर शत्रूची गोळी मेजर रामास्वामी परमेश्वराच्या छातीत लागली, पण जखमी होऊनही मेजरने लढा सुरूच ठेवला आणि बटालियनला सूचना दिल्या. या लढाईत मेजरच्या टीमने 6 दहशतवाद्यांना ठार केले आणि दारूगोळाही जप्त केला, मात्र छातीत गोळी लागल्याने ते मारले गेले. या शौर्याबद्दल त्यांना परमवीर सन्मान देण्यात आला.
18. कॅप्टन मनोज कुमार पांडे 1999 (कारगिल)
कॅप्टन मनोज कुमार पांडे यांचा जन्म 25 जून 1975 रोजी उत्तर प्रदेशातील रुधा गावात (सीतापूर) झाला. मध्यंतरीच्या शिक्षणानंतर, मनोज कुमार राष्ट्रीय संरक्षण प्रबोधिनी, पुणे येथे रुजू झाले आणि प्रशिक्षण पूर्ण केल्यानंतर, ते 11 गोरखा रायफल्स रेजिमेंटच्या 1ल्या बटालियनमध्ये कमिशन्ड ऑफिसर म्हणून रुजू झाले. जेव्हा त्यांची बटालियन सियाचीन येथे तैनात होणार होती, तेव्हा त्यांनी स्वत: आपल्या अधिकाऱ्याला पत्र लिहून सर्वात कठीण दोन चौक्यांपैकी एक, बाना चौकी किंवा पहेलवान चौकी आणि नंतर १९,७०० फूट उंचीवर असलेल्या पेहलवान चौकीची मागणी केली. पण आवेशाने आणि शौर्याने त्यांनी धीर धरला. .
1999 च्या निर्णायक लढाईत, त्यांच्या बटालियनने खालुबर जिंकण्याची जबाबदारी घेतली आणि शत्रूच्या प्रत्येक हल्ल्याला तोंड देत आणि शत्रू सैनिकांचे मृतदेह टाकून शेवटी खालुबार जिंकला. या विजयाच्या लढाईत त्याच्या खांद्याला आणि पायांना गंभीर दुखापत झाली असली तरी, तरीही त्याने शत्रूचे बंकर उद्ध्वस्त करणे सुरूच ठेवले. दरम्यान, शत्रूच्या मशीनगनमधून निघालेली गोळी थेट त्याच्या कपाळावर लागली, त्यानंतर तो खाली कोसळला. त्यांच्या हौतात्म्याने उत्साही झालेले सैनिक शत्रूवर अधिक आक्रमक झाले, त्यामुळे शत्रूचा अंत झाला आणि आमचा विजय झाला. वयाच्या २४ व्या वर्षी शहीद झालेल्या या शूर सैनिकाला मरणोत्तर परमवीर चक्र प्रदान करण्यात आले.
19. कॅप्टन विक्रम बत्रा 1999 (कारगिल)
कॅप्टन विक्रम बत्रा यांचा जन्म ९ सप्टेंबर १९७४ रोजी पालमपूर येथे झाला. त्यांनी लहानपणापासून देशभक्तीच्या कथा ऐकल्या आणि शाळेत असताना सैन्याची शिस्त पाहिली, ज्याचा त्यांच्या मनावरही परिणाम झाला. त्यांनी हाँगकाँगच्या मर्चंट नेव्हीमध्ये नोकरी नाकारून देशाची सेवा करण्याला महत्त्व दिले आणि 1996 मध्ये ते CDS द्वारे भारतीय लष्कर अकादमी, डेहराडूनमध्ये रुजू झाले आणि 1997 मध्ये त्यांची 13 जम्मू आणि काश्मीर रायफल्समध्ये लेफ्टनंट म्हणून नियुक्ती झाली. कमांडो प्रशिक्षणाबरोबरच त्यांनी लष्करी जीवनाचे पुढील प्रशिक्षण घेतले. 1999 मध्ये कारगिल युद्धासाठी त्यांची तुकडी पाठवण्यात आली आणि हंप आणि राकी नॅब जिंकल्यानंतर त्यांना कॅप्टन बनवण्यात आले. श्रीनगर-लेह रस्त्यावरील 5140 येथे महत्त्वाचे शिखर जिंकल्यानंतर त्यांना 'शेरशाह' आणि 'कारगिलचा सिंह' अशी टोपणनावेही देण्यात आली.
यानंतर त्याची मोहीम ४८७५ शिखर काबीज करण्याची होती ज्यामध्ये तो आपल्या साथीदारांसह पुढे जात होता. मिशन पूर्ण होण्याच्या जवळ आले होते, जेव्हा तो आपल्या सहकारी लेफ्टनंटला स्फोटापासून वाचवण्यासाठी पुढे गेला आणि त्याच्या छातीत एक गोळी लागली. यामध्ये लेफ्टनंट नवीन यांच्या दोन्ही पायांना दुखापत झाली असून कॅप्टन बत्रा शहीद झाले आहेत. या पराक्रमासाठी त्यांना मरणोत्तर परमवीर चक्र प्रदान करण्यात आले.
20. रायफलमन संजय कुमार 1999 (कारगिल) (जिवंत)
3 मार्च 1976 रोजी हिमाचल प्रदेशातील बिलासपूर येथे जन्मलेल्या संजय कुमार यांचे लहानपणापासूनच सैन्यात भरती होण्याचे स्वप्न होते. संजय कुमार 1996 मध्ये भारतीय सैन्यात दाखल झाले आणि सुदैवाने सैन्यात दाखल झाल्यानंतर अवघ्या 3 वर्षात त्यांना परमवीर चक्र मिळाले.
४८७५ फूट उंच शिखरावर शौर्य दाखवणाऱ्या दोन जवानांना परमवीर चक्र प्रदान करण्यात आले, एक कॅप्टन विक्रम बत्रा आणि दुसरा रायफलमन संजय कुमार.
कारगिल युद्धाच्या ऐन मध्यावर ४ जुलै, १९९९ रोजी संजय कुमार आपल्या जम्मू काश्मीर रायफल्सच्या १३व्या बटालियनमधील तुकडीचे नेतृत्त्व करीत एरिया फ्लॅट टॉप या भागाची टेहळणी करीत होते. पाकिस्तानी सैनिकांच्या ताब्यात असलेल्या या ठिकाणी जाण्यासाठी संजय कुमार कडा चढून गेले तेव्हा त्यांच्या लक्षात आले की तेथील पाकिस्तानी ठाण्यावर मोठी कुमक होती. नंतर होऊ घातलेल्या जम्मू काश्मीर रायफल्सच्या आक्रमण या ठाण्याने सहज कापून काढले असते. हे पाहून ते एकटे कड्यावरुन पुढे सरकले आणि ठाण्याच्या एका बाजूस जाउन त्यांनी एकांडा एल्गार केला. ते पाहताच पाकिस्तान्यांनी त्यांच्यावर मशिनगनचा मारा केला. पहिल्या काही पावलांतच संजय कुमार यांच्या हातावर आणि छातीत गोळ्या घुसल्या. रक्तबंबाळ अवस्थेत त्यांनी शत्रूचे बंकर गाठले आणि तीन पाकिस्तानी सैनिकांना हातोहातच्या लढाईत यमसदनी धाडले. यानंतर त्यांनी तेथील एक मशिनगन उचलली आणि शत्रूच्या दुसऱ्या बंकरकडे गेले. अचानक आलेल्या या हल्ल्याने गांगरुन गेलेले पाकिस्तानी सैनिक काही करण्याच्या आत संजय कुमारांनी त्यांना ठार मारले. हे पाहून चवताळलेल्या भारतीय सैनिकांच्या प्लाटूनने हल्ला चढवला आणि उरलेल्या पाकिस्तानी सैनिकांना ठार करीत आणि पळवून लावीत एरिया फ्लॅट टॉप काबीज केला.
संजय कुमार यांच्या अतुलनीय पराक्रमासाठी त्यांना परमवीर चक्र देण्यात आले.
सुरुवातीचे जीवन
कॅप्टन योगेंद्र सिंह यादव यांचा जन्म 10 मे 1980 रोजी उत्तर प्रदेशातील बुलंदशहर जिल्ह्यातील औरंगाबाद अहिर गावात लष्करी कुटुंबात झाला . त्यांचे वडील राम करणसिंग यादव यांनी कुमाऊँ रेजिमेंटमध्ये 1965 आणि 1971 च्या भारत-पाकिस्तान युद्धात भाग घेतला होता . 1962 च्या भारत-चीन युद्ध आणि 1965 आणि 1971 च्या भारत-पाकिस्तान युद्धाच्या कथा ऐकत मोठे झालेले दोन्ही भाऊ भारतीय सैन्यात दाखल झाले, त्यांचा मोठा भाऊ जितेंद्र सिंह यादव हे देखील लष्कराच्या तोफखाना शाखेत आहेत. यादव वयाच्या 16 वर्ष 5 महिन्यांत भारतीय सैन्यात भरती झाले होते. त्याचा लहान भाऊ एका बहुराष्ट्रीय कंपनीत कामाला आहे.
लष्करी जीवन
ग्रेनेडियर यादव 18 ग्रेनेडियर्ससह कमांडो प्लाटून 'घटक' चा भाग होता , ज्याला 4 जुलै 1999 च्या पहाटे टायगर हिलवरील तीन रणनीतिक बंकर काबीज करण्यासाठी नियुक्त करण्यात आले होते. बंकर एका उभ्या, बर्फाच्छादित 1000-फूट-उंच चट्टानच्या वर स्थित होते. भविष्यात गरज पडण्याची शक्यता असल्याने यादव यांनी स्वेच्छेने कड्यावर चढून दोर बसवले. अर्ध्या वाटेने, शत्रूच्या बंकरने मशीन गन आणि रॉकेट गोळीबार केला, ज्यामुळे प्लाटून कमांडर आणि इतर दोघांचा मृत्यू झाला. घशात आणि खांद्यावर तीन गोळ्या लागल्या असतानाही यादवने उर्वरित 60 फूट चढून माथा गाठला. गंभीर जखमी असूनही, त्याने पहिल्या बंकरमध्ये घुसून चार पाकिस्तानी सैनिकांना ग्रेनेडने ठार केले आणि शत्रूला चकित केले, बाकीच्या प्लाटूनला कड्यावर चढण्याची संधी दिली.
यानंतर यादवने आपल्या दोन सहकारी सैनिकांसह दुसऱ्या बंकरवर हल्ला केला आणि हाताशी असलेल्या लढाईत चार पाकिस्तानी सैनिकांना ठार केले. त्यामुळे टायगर हिल काबीज करण्यात प्लाटूनला यश आले.
ग्रेनेडियर यादव यांना परमवीर चक्र मरणोत्तर घोषित करण्यात आले , त्यामुळे त्यांच्याच नावाचा त्यांच्याच युनिटमधील आणखी एक सैनिक योगेंद्र सिंह यादव हे त्यांच्याच शेजारच्या मेरठ जिल्ह्यात असलेल्या टायगर हिल मेेरठ चे योगेंद्र सिंह यादव यांना सेना पदक मिळाले आहे तर परमवीर चक्र मिळालेले बुलदंशहरचे योगेंद्र सिंह यादव जिवंत असून त्यांची प्रकृती दिल्लीच्या आर्मी रेफरल हॉस्पिटलमध्ये सुधारत आहे. त्यानंतर लष्करप्रमुख जनरल व्ही. पी. मलीक तेेेथे पोहोचले आणि त्यांनी योगेंद्र सिंह यांना देशातील सर्वात मोठ्या लष्करी पुरस्काराबद्दल माहिती दिली आणि त्यांचे अभिनंदन केले.
कारगिल युद्धात मोक्याच्या टायगर हिल शिखरावर विजय मिळवण्याच्या अनुकरणीय भूमिकेबद्दल, शत्रूच्या 17 गोळ्यांचा जीव धोक्यात घालूनही अदम्य धैर्य दाखविल्याबद्दल भारताच्या राष्ट्रपतींच्या हस्ते परमवीर चक्राने सन्मानित करण्यात आले . कॅप्टन योगेंद्र सिंह यादव हे परमवीर चक्र प्राप्त करणारे देशातील सर्वात तरुण सैनिक आहेत . कॅप्टन योगेंद्र सिंह यादव यांना टायगर हिलचा वाघ म्हटले जाते. तो अमिताभ बच्चन यांच्या खास आमंत्रणावरून त्याचे सहकारी परमवीर चक्र विजेते सुभेदार संजय कुमार यांच्यासोबत कौन बनेगा करोडपती या शोमध्ये सामील झाला आणि जिंकलेली संपूर्ण रक्कम आर्मी वेल्फेअर फंडला दान केली. यश भारती , 2014 मध्ये उत्तर प्रदेश सरकारचा देशाच्या सेवेसाठी राज्याचा सर्वोच्च पुरस्कार .पुरस्कार देण्यात आला आहे.
जयहिंद!
सदर माहिती ही गुगल च्या माध्यमातून घेण्यात आलेली आहे.
